عارضه مننگوسل و میلومننگوسل :

.

مقدمه ای بر مننگوسل و میلومننگوسل

.

.

تعریف :

این عارضه ها مادرزادی می باشند. در حالت طبیعی دستگاه عصبی از لایه خارجی تشکیل دهنده جنین در رحم مادر درست می شود.

دستگاه عصبی ابتدا به صورت شیار و فرورفتگی در این لایه ایجاد می شود و سپس با رشد آن به صورت لوله ای در می آید و روی این

لوله عصبی بعدا با لایه های خارجی (استخوان و عضلات و پوست) پوشیده می شود. چنان که در تشکیل لوله عصبی اشکالی ایجاد شود و

یا لایه های پوشاننده آن به خوبی تشکیل نشود، عارضه میلومننگوسل و یا مننگوسل ایجاد می شود.

این عارضه به صورت یک برجستگی در پشت نوزاد دیده می شود که دارای مایعی در داخل آن است. این برجستگی تقریبا مدور و کم و بیش

نیم کروی است. در صورتی که داخل این عارضه قسمتی از نخاع نیز وجود داشته باشد به آن میلومننگوسل می گویند. در این حالت نخاع نیز

غیر طبیعی است. اگر در این توده فقط مایع وحود داشته باشد به آن مننگوسل گفته می شود. در حالت اول در ناحیه اتصال مغز به نخاع تغییرات

غیر عادی مادرزادی در ساختمان داخلی آن دیده می شود. در 85% موارد این عارضه در ناحیه پشتی کمر و پایین تر و در 10% موارد در

پشت و در بقیه موارد در ناحیه کمری دیده می شود.

این عارضه در پزشکی مدرن اولین بار در سال 1587 میلادی گزارش شده و اولین بار در سال 1610 عمل جراحی روی آن انجام شده است.

به این دو عارضه نقص لوله عصبي باز  نیز گفته می شود.

.

.

شیوع مننگوسل :

.

این عارضه در یک یا دو نوزاد از هر هزار تولد زنده دیده می شود. شیوع آن در بعضی کشورها مانند انگلستان و به خصوص ایرلند بیشتر است.

امروزه با تجویز مکمل به مادران باردار (خصوصا اسید فولیک) شیوع آن کاهش یافته است و در برخی ممالک به نصف رسیده است.

والدینی که فرزند اول آنان دچار این عارضه است، احتمال داشتن این مشکل در فرزند بعدی آنها 1 تا 2 درصد است.

پیدایش این ناهنجاری در اوایل حاملگی و در روزهای 18 تا 27 آن است.

.

پیشگیری از عارضه مننگوسل و میلومننگوسل :

.

به زنانی که احتمال ابتلای فرزند آنان زیاد است از یک ماه فبل از برنامه ریزی جهت حاملگی و در طول 3 ماه اول حاملگی مصرف روزانه 4 میلی

گرم اسیدفولیک توصیه می شود.

این دسته از زنان عبارتند از :

.

1- خانم هایی که خودشان این عارضه را داشته اند.

2- خانم هایی که همسر آنان این عارضه را داشته اند.

3- وجود این عارضه در اقوام نزدیک.

4- وجود دیابت نوع 1 در مادر.

5- تشنج تحت درمان با کاربامازپین یا والپورات سدیم.

6- خانم های چاق.

.

میزان مورد نیاز روزانه بدن به اسیدفولیک 0.4 میلی گرم است. لذا لازم است همه زنانی که احتمال حاملگی دارند روزانه از این مقدار ویتامین استفاده کنند.

میزان احتیاج روزانه به این ویتامین در حاملگی 0.6 و در دوران شیردهی 0.5 میلی گرم و در زنان با احتمال نقایص لوله عصبی 4 میلی گرم است.

استفاده از دخانیات باعث کاهش جذب ویتامین می شود.

برای تامین ویتامین مورد نیاز بدن باید از قرص اسیدفولیک استفاده کرد.

استفاده از ترکیبات مولتی ویتامین برای تامین اسیدفولیک مورد نظر باعث مسمومیت با سایر ویتامین ها می شود.

استفاده از برخی داروها مثل فنی توئین، کاربامازپین، پریمیدون، فنوباربیتال و سدیم والپورات باعث کاهش اثر اسیدفولیک می شود.

.

درمان مننگوسل :

.

عمل جراحی مادرزادی در همان ساعات اولیه باید صورت گیرد و در این مدت بررسی قلبی عروقی و کلیوی باید انجام شود.

اگر ترمیم دیرتر انجام شود عوارض بیشتر می شود.

.

.

مراقبت های بعد از عمل جراحی :

.

این عارضه مادرزادی ، بعد از عمل جراحی باید دور سر به طور روزانه اندازه گیری شود و نیز به برجستگی ملاج موقعی که نوزاد در

حالت نشسته است توجه گردد. همچنین به برجستگی محل عمل جراحی هم باید توجه کرد.

در صورت بروز علائم زیر باید به پزشک مراجعه نمود :

.

• تورم برجستگی ملاج
• افزایش روزانه دور سر

.

این علائم مربوط به هیدروسفالی هستند که باید سریعا درمان شوند و گرنه منجر به عقب ماندگی شدید ذهنی می شود.

هیدروسفالی به حالتی گفته می شود که مایع مغزی زیادتر از حالت طبیعی است.

در 15 تا 20 درصد موارد نوزادان پس از عمل دچار این عارضه می شوند و نیاز به عمل جراحی هیدروسفالی پیدا می کنند.

.

عوارض دیررس مننگوسل و میلومننگوسل :

.

تغییرات ستون فقرات و تغییر شکل آن در بعضی موارد دیده می شود. لذا باید در ابتدای بیماری سپس در دو سالگی و بعدا پس از

سن دبستان ستون فقرات مورد معاینه قرار گیرد.

.

منبع :

• کتاب بیماری های اطفال مارلو
• سایت بنیاد امور بیماریهای خاص

.

ملومنگوسل

مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم

NICU

كميته آموزش سلامت

آموزش به بیمار | بیمارستان قائم مشهد

.

TAGS: مننگوسل و میلومننگوسل |  ملومنگوسل | تغییرات ستون فقرات | عوارض دیررس | پیشگیری از عارضه مننگوسل و میلومننگوسل | احتمال ابتلای فرزند | عارضه مادرزادی | درمان مننگوسل | برنامه ریزی جهت حاملگی | جنین در رحم مادر  | مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم | پمفلت آموزشی |