ترومبوز وریدهای عمقی

علل و عوامل ترومبوز وریدهای عمقی:زمانی که خون درون وریدهای عمقی پاها، آهسته تر از زمان معمول حرکت می کند یا زمانی که فاکتورهایی وجوددارند…

علل و عوامل ترومبوز وریدهای عمقی :

.

زمانی که خون درون وریدهای عمقی پاها، آهسته تر از زمان معمول حرکت می کند یا زمانی که فاکتورهایی وجود دارند که تمایل خون

به لخته شدن را افزایش می دهند و یا مواردی که لایه داخلی وریدها دچار آسیب شده باشد، ترومبوز وریدهای عمقی رخ می دهد.

.

.

عوامل تاثیرگذار در بروز اختلال :

.

ترومبوز وریدهای عمقی (Deep vein thrombosis) شامل موارد زیر است :

.

1- زمانی که به مدت طولانی در حالت نشسته قرار می گیرید مثل پروازهای هوایی طولانی مدت ( بیشتر از 4ساعت).

2- صدمات مثل شکستگی های لگن و ران.

3- جراحی های بزرگ مثل جراحی های استخوان و مفاصل.

4- محدودیت حرکتی یا ناتوانی در راه رفتن به دلیل بیماری و یا هرگونه مشکل سلامتی.

5- بیماریها از جمله برخی سرطانها، بیماریهای قلبی و واریس.

6- برخی از داروها از جمله قرصهای پیشگیری از بارداری.

7- سیگار کشیدن.

8- چاقی.

9- حاملگی.

.

علائم و نشانه ها ترومبوز وریدهای عمقی :

.

تقریبا نیمی از بیماران مبتلا به ترومبوز وریدهای عمقی تا زمانی که رگهای بزرگ و اصلی مسدود نشود، هیچ علامتی ندارند در

این موقعیت علائم به شرح زیر می باشد :

• افزایش دمای پا
• تورم یک طرف عضله پشت ساق پا، قوزک، ران و از قوزک به پایین
• تب خفیف
• درد در پاها
• التهاب و قرمزی
• برجسته شدن رگهای سطحی پا

.

در صورت حرکت لخته به سمت سرخرگهای ریه و انسداد آنها ، علایمی مثل تنگی نفس – درد قفسه سینه و سرفه خونی نیز بروز می نماید .

.

تشخیص وریدهای مشکوک :

.

پزشک در مورد علایم و نشانه ها و همچنین سابقه بیماریها و داروهایی که مصرف می کنید از شما سوالاتی می پرسد ،

شما را معاینه می کند و دور ساق هر دو پا را با هم مقایسه می کند ؛ علاوه بر این یک سری آزمایشات و بررسی ها برای تائید

تشخیص انجام می شود مثل سونوگرافی، ونوگرافی (بررسی وریدهای مشکوک) و سی تی اسکن ( وضعیت خونرسانی به ریه را بررسی می کند) .

.

.

فعالیت درمرحله حاد :

.

در مرحله حاد ، به منظور جلوگیری از کنده شدن لخته و ایجاد امبولی،استراحت در بستر به مدت5-7 روز ضروری است.

همچنین پاها به طوردوره ای بالاتر از سطح قلب قرار گیرد .جهت کاهش درد و ناراحتی از مسکن و کمپرس گرم و مرطوب روی اندام استفاده شود.

.

1- پس از فروکش کردن علائم التهاب ،به تدریج حرکات فعال و غیر فعال را به صورت خم و راست کردن و چرخاندن پا

چندین بار در هر ساعت انجام دهد.این عمل باز گشت وریدی را افزایش می دهد و باعث بهبود گردش خون در پا ها می شود.

هنگام شروع تحرک بیمار از جورابهای الاستیک استفاده  شود،به تدریج و تحت نظر پزشک ، فعالیتهای رزوانه و ورزشهای منظم

مقل : پیاده روی ، شنا و دوچرخه سواری را شروع کند و از انجام  فعالیتهای شدید خودداری نماید.

.

2- از نشستن و ایستادن به مدت طولانی ،روی هم انداختن و آویزان کردن پاها ،پوشیدن البسه تنگ و کمر بند و کش جوراب تنگ خودداری نماید.

.

3- تشویق بیمار به انجام تمرینات تنفس عمیق ،زیرا باعث افزایش فشار منفی در قفسه سینه می شود و تخلیه وریدهای بزرگ کمک می کند.

.

4- نحوه استفاده صحیح از باندها و جورابهای الاستیک به بيمار اموزش داده شود.بدین شکل که بدون تا خوردگیوچروکیدگی پوشیده شود.

هنگام خواب جوراب ای باند رادربیاورد و قبل از برخاستن از بستر ان را بپوشد.توصیه به بیمار که جورابها را حداقل دوبار در

روز بریا مدت کوتاهی از پا خارج کند و پوست را از نظر علائم تحریک ،حساسیت و ازردگی کنترل نماید و هرگونه تغییری را

گزارش دهد.پوشیدن جوراب الاستییک در بیماران مبتلا به ادم گوده گذار ممنوع می باشد زیرا می تواند موجب تشدید ادم در زانو شود.

.

رژیم غذایی در بیماران ترومبوز وریدهای عمقی :

.

به منظور بهبودی و یکپارچگی پوست و حفظ تون عضلات و عروق بر دریافت مواد غذایی سرشار از پروتئین ترجیحا پروتینهای

گیاهی (عدس ، سویا ، نان گندم ، غلات ، حبوبات ، مغزها یا گردو و بادام و …) ویتامین B (مخمر ، شیر، گوشت ، حبوبات) و

ویتامینC (مرکبات ، توت فرنگی ، تمشک ، آناناس ، گل کلم ، گوجه فرنگی و…) تاکید شود.

.

سایر موادغذایی مفید عبارتند از : روغن ماهی ، دانه افتابگردان ، کنجد ، دانه کدو ، چای سبزو… که حاوی اسیدهای چرب

امگا-3 بوده و در رقیق کردن خون موثر هستند.

.

توصیه به بیمار که از مصرف زیاد مواد غذایی حاوی نمک ، گوشت و لبنیات پر چربی ، کره ، سرشیر و نارگیل که حاوی

اسیدهای چرب اشباع شده هستند خودداری نماید.

.

دارو درمانی ترومبوز :

.

1- درمان ضد انعقاد (هپارین،وارفارین):توصیه به بیمار که دارو را دقیقا طبق دستور مصرف نماید و آزمایشات

خون(CBC,INR,PTT,PT )  را به طور منظم انجام دهد .جهت کاهش خطر صدمه مواردی مثل:استفاده از ریش تراش برقی به

جای تیغ ،استفاده از مسواک نرم ،پوشیدن دستکش هنگام کار در بیرون از منزل،نصب وسایل ایمنی در حمام و دستشویی را رعایت نماید.

.

2- از انجام ورزشهای پر برخورد ،تزریقات عضلانی و زیر جلدی اجتناب نماید و در صورت نیاز به تزیق ،محل تزیرقات را به

مدت 10 دقیقه فشار دهد.کارت هویت پزشکی مبنی بر مصرف داروی ضد انعقاد همیشه همراه داشته باشد و در صورت ایجاد علائم :

خونریزی از بینی و لثه ، خلط خونی ، وجود خون در ادرار ، مدفوع قرمز یا قیری رنگ ، خونریزی طولانی از محلهای بریدگی ،

خونریزی قاعدگی زیاد ، کبودی روی پوست ، تب و لرز فخستگی ، زخم گلو ، تهوع و استفراغ و .. به پزشک اطلاع دهید.

.

در صورت ایجاد بریدگی در دستو پا ، اندام را بالاتر از سطح قلب قرار دهد و مدت 10 دقیقه به محل فشار وارد کند.

.

3- در صورت تجویز وارفارین ، مصرف غذاهای پر چرب و سراشر از ویتامین K (کلم،پیاز ، کاهو، اسفناج، شلغم، ماهی، جگر) را

محدود نماید، زیرا در جذب وارفارین تداخل ایجاد می کند.همچینن از مصرف داروهای بدون نسخه پزشک(آسپیرین، آنتی اسیدها ،

مسهل ها و ملین ها ، آنتی بیوتیک ف ضد سرماخوردگی ، الکل و …) خوددار یشود زیرا اثر وارفارین را کاهش می دهند.

مصرف وارفارین در بارداری به علت تاثیر سو آن بر جینن ممنوع است.

.

4- در صورت تجویز ترومبولیتیک توصیه به بیمار که در بستر استراحت نماید و حرکت و فعالیت را تا حداقل ممکن کاهش دهد و

در صورت ایجاد علائم : خونریزی ، تب ، گر گرفتگی ، درد عضلانی ، سردرد ، ضربان قلب نامنظم ، تنگی نفس ، احساس درد و

فشار در قفسه سینه ، خارش ، راش ، کهیر، تورم صورت و چشمها و… به پزشک گزارش شود.

.

سایر موارد اموزشی ترومبوز وریدهای عمقی :

.

• جهت جلوگیری از عفونت و زخم در پوست و نحوه مراقبت از پاها اموزش داده شود.توصیه به مددجوکه رزوانه پاها را با آب

گرم و صابون ملایم شسته و به آرامی خشک نماید و از مالش  و فشار شدید پا خودداری کند.

از جورابهای نخی و کفشهای با اندازه مناسب که دارای منفذ بوده و تهویه خوبی دارد استفاده نماید.

.

• توصیه به بیمار که از پوشیدن لباس ها ی تنگ ، کمر بند و کش جوراب که ممکن است جریان خون را کاهش دهند خودداری کند.

روزانه پاها را از نظر علائم کاهش جریان خون(پوست رنگ پریده ،زخم،درد و تورم)کنترل نماید و در وضعیت بروز آن به پزشک اطلاع دهد.

.

• باندها و جورابهای الاستیک با اندازه مناسب تهیه کند وبرای حفظ حالت ارتجاعی ان،جورابها را با آب ولرم و صابون شسته و

جهت خشک کردن آویزان کند. دو جفت جوراب تهیه کند تا اگر یکی نیاز به شستشو داشت،دیگری  در دسترس باشد.

در صورتی که جورابها حالت ارتجاعی خود را از دست داده و شل شوند باید تعویض گردد.

جورابها را در طی روز کنترل نماید و چین وچروکها را صاف کند و همچنین پاها را از نظر قرمزیفتورم فتاول ،بریدگی و

ترک کنترل نماید و موارد راگزارش دهد.

.

• توصیه به بیمار که علائم و نشانه های امبولی ریوی (تنگی نفس حاد ، درد شدی قفسه سینه ، سرفه و دفع خلط خونی) و علائم

نارسایی مزمن وریدی (درد پا ، ادم ، تغییرات پوست به صورت پوسته پوسته شدن ، پیگامنتاسیون قهوه ای و گشاد ی وریدهای سطحی)

بلافاصله گزارش نماید.

.

نکته مهم در بروز ترومبوز وریدهای عمقی :

.

از کلگزان به منظور پیشگیری از بروز ترومبوز وریدهای عمقی در بیماران پرخطر مانند افرادی که در معرض جراحی های

بزرگ یا شکستگی های وسیع قرار گرفتند نیز استفاده می شود. در مواردی که کلگزان تجویز می شود نیازی به بررسی

دوره ای آزمایشات وجود ندارد.

.

شروع درمان با داروهای ضد انعقاد :

.

• پس از شروع درمان با داروهای ضد انعقاد ، توصیه می شود به مدت حداقل 2 هفته استراحت داشته باشید که این ممکن است

عجیب به نظر آید زیرا  بی حرکتی یکی از عوامل ایجاد لخته است اما نکته اینجاست که زمانی که داروها تجویز می شوند خطر

تکه تکه شدن لخته و حرکت آنها به نقاط مختلف بدن وجود دارد و می تواند باعث انسداد رگهای اصلی و اختلال در خونرسانی شود بنابراین

به شما توصیه می شود در طول درمان استراحت داشته باشید و پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید ( در چند روز اول درمان و

تا زمانی که آزمایشات نشاندهنده عملکرد مطلوب داروها باشد ، ترجیحا استراحت مطلق توصیه می شود ).

.

• پس از گذراندن دوره حاد و زمانی که بیمار شروع به راه رفتن می کند، پوشیدن جورابهای واریس به منظور بهبود بازگشت خون وریدی و

کاهش التهاب توصیه می شود. این جورابها که غالبا از جنس لاستیک هستند باید شبها بیرون آورده شوند و صبح قبل از خارج شدن از

تخت و آویزان شدن پا ، دوباره پوشانده شوند. رعایت نحوه صحیح استفاده از جورابهای الاستیک برای رسیدن به هدف موردنظر الزامی است.

.

• به منظور برطرف شدن درد داروهای مسکن ممکن است تجویز شود.
• مدت زمان استراحت با توجه به وسعت و محل ترومبوز بین 7-5 روز بعد از تشخیص است در زمان استراحت پاها را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
• پس از اتمام دوره استراحت، توصیه می شود که راه رفتن را آغاز کنید و از ایستادن و نشستن های طولانی مدت (بیش از 2ساعت) پرهیز کنید.
• در صورتی که بیمار به داروهای ضد انعقاد پاسخ ندهد و لخته از بین نرود، درمان جراحی مدنظر قرار می گیرد.

.

توصیه های لازم :

.

1- داروهای ضد انعقاد را هر روز در زمان مشخص ( مثلا بین 8 تا 9صبح) مصرف کنید.

2- دست بندی تهیه کنید که لیست داروهای مصرفی برروی آن موجود باشد.

3- قبل از مصرف هر داروی جدید شیمیایی و حتی گیاهی، پزشک خود را مطلع کنید به این دلیل که داروهای زیادی وجود دارند که

با عمل داروهای ضد انعقاد تداخل می کنند.

4- در صورتی که وارفارین مصرف می کنید از خوردن غذاهای حاوی ویتامین کا(سبزیجات برگ سبز تیره مثل اسفناج و کاهو) خودداری کنید.

5- بروز علایمی از قبیل ضعف، سردرد، سرگیجه، درد شدید معده، ادرار قرمز یا قهوه ای رنگ ، خونریزی از بینی و لثه ،

مدفوع سیاه رنگ ، عدم توقف خونریزی از بریدگی ها و زخم ها را گزارش کنید.

6- در صورتی که اخیرا تحت درمان ترومبوز وریدهای عمقی قرار گرفته اید، پاهای خود را ماساژ ندهید چون باعث سست شدن لخته می شود.

7- قبل از انجام هرگونه اقدام پزشکی یا دندانپزشکی، پزشک مربوطه را در جریان مصرف داروهای خود قرار دهید

8- آزمایشات خون را به صورت منظم و طبق موعد مقرر انجام دهید.

.

پیشگیری ازترومبوز وریدهای عمقی :

.

• برای مدت زمان طولانی از نشستن خودداری کنید. هنگامی که در حال مسافرت هستید گاهگاهی پاهایتان را حرکت دهید.
• در صورت امکان، روزانه پیاده روی های کوتاه مدت داشته باشید.
• در هنگام خواب، پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا بازگشت خون وریدی تسهیل شود.
• ورزش های پا برای جلوگیری از تجمع خون در پا کمک کننده است.

.

Deep vein thrombosis

آموزش به بیمار | بیمارستان قائم مشهد

مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی قائم

آموزش به بیمار | بیمارستان قائم مشهد